Nhiều bệnh nhân lo lắng gọi cho bác sĩ: "Kết quả khám sức khỏe định kỳ vừa rồi cho thấy em bị tăng mỡ máu. Em sợ quá, phải làm sao bây giờ bác sĩ ơi?".
Đúng là hiện nay nhiều người đang ăn ngủ không yên vì tăng mỡ máu hơn là lo giá vàng nhảy vọt. Nỗi lo đó hoàn toàn hợp lý vì tăng mỡ máu là một trong các lý do khiến mạch máu xơ vữa và dẫn đến nhiều bệnh chứng nghiêm trọng, từ cao huyết áp bước qua tiểu đường, cườm mắt, thậm chí ung thư. Nhưng không hẳn lúc nào tăng mỡ cũng đáng lo đến độ phải... gọi xe cấp cứu.
Xét nghiệm máu, đừng “cưỡi ngựa xem hoa”
Đáng tiếc vì chất béo cũng như chất đường, chất đạm là dưỡng chất cơ bản với công năng tương tác. Thiếu chất béo thì cơ thể không thể tổng hợp kháng thể, phục hồi cơ quan bị thương tổn, kiến tạo tế bào, dự trữ năng lượng phòng khi hữu sự. Do đó, không nên vội mừng khi thiếu mỡ trong máu.
Thiếu mỡ thì từ tiến trình phục hồi cho đến sức đề kháng đều khó tránh không bị rối loạn. Ngay cả trong trường hợp tăng mỡ máu nhưng bệnh hay không còn tùy tăng loại mỡ nào vì có loại mỡ xấu nhưng cũng có loại tốt. Đừng hốt hoảng rồi lẫn lộn giữa tin buồn và tin vui.
Muốn có kết quả chính xác khi xét nghiệm mỡ trong máu, thầy thuốc tối thiểu phải đánh giá bốn loại chất béo. Đó là cholesterol toàn phần, HDL, LDL và triglyceride. Xét nghiệm mỡ trong máu mà chỉ với một, hai món theo kiểu “cưỡi ngựa xem hoa” thì khó lòng chẩn đoán đúng. Khi nói đến tăng mỡ trong máu cần biết rõ tăng loại nào vì có loại tăng đáng lo, có loại tăng lại đáng mừng. Trong bốn loại mỡ trong máu cần lưu ý như sau:
- Cholesterol toàn phần chỉ có ý nghĩa tổng quát. Ngoại trừ trường hợp tăng quá cao, nếu thừa chất này chút đỉnh vẫn không có gì đáng lo vì không quá khó để điều chỉnh qua chế độ dinh dưỡng, vận động...
- LDL là chất béo có hại vì chỉ tăng cao khi có rối loạn biến dưỡng, ngay cả ở người không béo phì.
- Triglyceride là loại chất béo chính gốc thủ phạm trong xơ vữa động mạch.
- HDL là chất béo hoàn toàn hữu ích cho cơ thể. Loại này nếu tăng là điều đáng mừng vì gia chủ ít bị bệnh, hay nếu bị bệnh cũng mau phục hồi, cho dù có tăng các loại mỡ khác.
Oan cho miếng mỡ!
Thêm một điểm khó bỏ qua. Chính vì quá sợ tăng mỡ máu nên nhiều người không ngại ăn kiêng đến độ héo hon vì thèm... thịt! Lạm dụng thịt mỡ tất nhiên là nhân tố thuận lợi cho rối loạn biến dưỡng chất béo nhưng đó không là lý do duy nhất, cũng không là nguyên nhân hàng đầu. Trong điều kiện sinh hoạt lành mạnh, chất béo trong thực phẩm nếu dùng vừa phải sẽ không thể biến thành mỡ trong máu.
Thay vì quá sợ chất béo, quan trọng hơn là chuyện lạm dụng chất đường vì rối loạn biến dưỡng chất ngọt bao giờ cũng kéo theo rối loạn biến dưỡng chất béo với tiến độ có khi nhanh hơn là vì mạnh miệng với thịt mỡ. Đó là lý do tại sao người bệnh tiểu đường dễ bị xơ vữa mạch máu.
Cũng không kém phần quan trọng là tác hại của rượu bia, dược phẩm dùng không đúng cách trên lá gan, cơ quan có nhiệm vụ điều chỉnh biến dưỡng chất béo. Thêm vào đó là nếp sinh hoạt trái ngược nhịp sinh học khiến biến dưỡng chất béo bị rối loạn một cách oan uổng như thiếu ngủ, ít vận động...
Đừng vội “giết gà bằng dao mổ trâu”
Nhiều người đang sợ mỡ hơn... sợ ma dù chưa hề thấy ma lần nào. Sợ quá cũng sinh bệnh. Thêm vào đó, cách hạ mỡ máu tốt nhất không là bít đầu vào bằng mọi giá mà phải tháo gỡ đầu ra. Kế đến, đừng vội vã “giết gà bằng dao mổ trâu” với thuốc hạ mỡ máu bằng hóa chất tổng hợp.
Đừng quên thuốc nào cũng có phản ứng phụ, thậm chí nghiêm trọng không thua hậu quả của tăng mỡ trong máu. Nên nhớ muốn điều chỉnh rối loạn biến dưỡng chất béo phải cần thời gian không dưới vài tuần. Với chế độ kiêng cữ nào cũng giảm được mấy cân trong giai đoạn đầu vì cơ thể mất nước. Vấn đề là tác dụng giảm cân có thật sự kéo dài hay quan trọng hơn nữa, có tăng cân trở lại như cũ hay thậm chí nhiều hơn trước khi ngừng kiêng cữ!
Chính vì thế, đừng áp dụng cường điệu các loại thực phẩm chức năng hay thuốc gọi là đông y... được quảng cáo theo kiểu rỉ tai về tác dụng biến sumo thành siêu mẫu trong vài ngày! Nên nhớ thuốc tác dụng nhanh nhờ ảnh hưởng trên tuyến giáp, tuyến thượng thận là thuốc... độc!
Thay vì mua thuốc độc với giá cao, nên bình tĩnh áp dụng các loại thảo dược tác động hòa hoãn trên chức năng gan mật cũng như áp dụng các hoạt chất kéo chất béo qua đường tiêu hóa như chất xơ. Cũng đừng quên thể dục thể thao là thuốc giảm cân tốt nhất.
